Bossen zijn vitaal voor de wereld. Dat dit in een blog staat op de website van FSC, zal niet veel mensen verassen. Het blijft echter fascinerend hoe belangrijk bossen voor de natuur én voor ons zijn. De huidige focus op hun waarde als CO2 opslag is terecht. We moeten echter niet vergeten dat bossen op nog veel meer manieren waardevol voor ons zijn. Als plek waar talloze soorten van de mooiste planten en dieren leven, maar ook als gebied waar wij, mensen, bouwmaterialen uit winnen. Als waterzuiveringsgebied en systeem dat er voor zorgt dat de omgeving niet te dor en droog wordt. En uiteraard als omgeving waar wij heerlijk kunnen ontspannen, wandelen en genieten van de natuur. Genoeg om te beschermen dus!
Mijn opdracht
Afgelopen half jaar heb ik de kans gekregen om bij FSC Nederland aan de slag te gaan en mijn steentje bij te dragen aan het beschermen van de bossen en ze de waarde te geven die ze verdienen. Ik zit in het laatste jaar van mijn master Ecologie en Evolutie, aan de Rijksuniversiteit Groningen. Sinds jongs af aan ben ik altijd al gefascineerd geweest door de natuur. Door haar pracht maar ook door de geweldige complexiteit en hoe alles perfect op elkaar inhaakt. Deze balans wordt echter meer en meer bedreigd door menselijk handelen. Zowel klimaatverandering als de druk om een alsmaar groeiende wereldpopulatie te voeden dragen er aan bij dat bossen wereldwijd dreigen te verdwijnen. Zeker voor tropische bossen is dit het geval, terwijl dit juist de waardevolste bossen zijn voor biodiversiteit en CO2-opslag. De focus van mijn stage lag op de tropische bossen in Midden-Afrika, in het Congo Bekken. Hier heb ik de ecologische effecten bestudeerd van het benutten van de diversiteit aan boomsoorten die het bos biedt, in haar volle breedte.
Biodiversiteit en de rol van bomen
Tropische bossen zijn ongelooflijk soortenrijk. Het regenwouden in het Congo Bekken bevat alleen al meer dan 600 verschillende soorten bomen. Deze enorme diversiteit is ontzettend waardevol. Elke boomsoort heeft zijn eigen specialisatie, zijn eigen niche. Sommige bomen groeien de hoogte in, terwijl andere in de schaduw van die hoge bomen gedijen. Hierdoor ontstaat een veel dichter begroeid bos, dat veel meer CO2 opslaat dan een bos met weinig soorten. Daarnaast zijn er veel diersoorten afhankelijk van een of enkele bomensoorten voor hun voortbestaan. Sommige dieren maken hun nesten in specifieke soorten, andere zijn afhankelijk van het fruit of de bloemen van een specifieke soort. Doordat al deze soorten in een complex web met elkaar verbonden zijn, zorgt een hoge diversiteit ook voor meer weerstand tegen verstoringen, zoals klimaatverandering. Als een enkele schakel in een complex web breekt door zo’n verstoring, kunnen de anderen het vaak opvangen. Dit is in een minder divers bos vaak niet het geval. Het is dus ontzettend belangrijk dat de diversiteit behouden blijft in het bos.
Diverse vraag is cruciaal
Om die diversiteit aan bomen in het bos te behouden, is het belangrijk dat we eenzijdige kap van slechts een of enkele soorten vermijden. Divers oogsten kan alleen als er ook vraag is naar een brede verscheidenheid aan houtsoorten in de houtbouw. Hier loopt het op dit moment vaak spaak. In de aanbestedingen voor projecten wordt nu nog vaak een specifieke houtsoort geëist. Deze houtsoort is al bekend en staat goed te boek, waardoor de neiging ontstaat om telkens opnieuw voor deze houtsoort te kiezen. Onbekende houtsoorten met prima specificaties, zogenaamde Lesser Known Timber Species (LKTS), komen er moeilijk tussen. FSC Nederland maakt zich daarom hard voor de promotie van deze onbekendere soorten. Een mooie manier voor een opdrachtgever om dit te doen, is bijvoorbeeld door te vragen naar bepaalde kwalificaties en prestaties in plaats van naar specifieke soorten. Op die manier krijgen meer prachtige houtsoorten een kans.
Genoeg redenen om de diversiteit van het bos te benutten dus. LKTS-hout is niet alleen mooi en geschikt om producten een eigen karakter te geven, bovendien worden door het gebruik van deze minder bekende houtsoorten hout de bossen ook nog eens beter beheerd. FSC maakt zich hier hard voor en wil graag samen met jou deze kans aangrijpen om hout in al haar prachtige diversiteit de plek te geven die ze verdient. Dus ik vraag aan alle bouwers, gemeenten, woningcorporaties, waterschappen en andere hout-toepassers: doen jullie mee?
Frank Luijckx
Wil je meer weten over onbekendere houtsoorten en wat voor bijzondere projecten hier al mee gedaan zijn, ga dan naar [url]https://www.lesserknowntimberspecies.com/. [/url]