Afgelopen jaar heeft het NCIV in samenwerking met consultant Wolfgang Richert voor FSC International richtlijnen opgesteld voor de toepassing van Free Prior and Informed Consent (FPIC). “Wij hebben rond dit onderwerp onderzoek gedaan naar de omgang van het Maleisische keurmerk MTCS met inheemse volken en kwamen tot de conclusie dat dit systeem ernstig tekort schiet op dit punt. Reden voor NCIV om ons actief te bemoeien met de beoordeling van MTCS door de Nederlandse toetsingscommissie voor duurzaam hout (TPAC) in de afgelopen twee jaar. We zijn dan ook blij dat TPAC MTCS uiteindelijk negatief heeft beoordeeld. We zagen echter ook dat er binnen het FSC systeem nog verbeteringen mogelijk waren. Hiervoor hebben wij in 2011 een projectplan opgesteld en dit kwam op het juiste moment, omdat FSC International zelf ook al van plan was om dit onderwerp verder uit te werken.”
“Samen met FSC International hebben we een adviesgroep met internationale experts en vertegenwoordigers van inheemse volken opgezet om ons te assisteren bij het opstellen van richtlijnen voor het toepassen van het recht op FPIC. Tijdens workshops in Peru en Indonesië (zie foto onder) zijn deze richtlijnen vervolgens aan regionale experts voorgelegd. In dit traject werd al snel duidelijk hoe complex de situatie rond inheemse volken soms is. Zo kwamen vragen naar voren als: Wat wanneer een overheid een inheems volk niet erkent, hoe zit het met recht op land wanneer daar conflicten over zijn en hoe betrek je vrouwen wanneer deze door de mannen juist buiten de besluitvorming worden gehouden? “
“De door ons opgestelde richtlijnen zijn behoorlijk uitvoerig en gedetailleerd, maar kunnen uiteraard toch niet op al deze vragen en voor elke situatie een pasklaar antwoord geven. Daarvoor is de praktijk te divers en te weerbarstig. We hebben FSC International dan ook geadviseerd om een leertraject te faciliteren bij het toepassen van deze nieuwe richtlijnen met bijvoorbeeld pilots, workshops en een platform om ervaringen te delen. We verwachten in ieder geval dat de reeds vastgestelde richtlijnen zullen gaan bijdragen aan meer aandacht voor inheemse volken en betere naleving van hun rechten bij het beheer van FSC-gecertificeerde bossen.”
Rol van het bedrijfsleven
In 2007 bereikte het NCIV een belangrijke mijlpaal in haar doelstellingen toen de Verenigde Naties de Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken goedkeurde. Het werk van het NCIV is nu gericht op de naleving van deze verklaring door Nederland. Nederland heeft namelijk impact op inheemse volken middels het buitenlands beleid en de ontwikkelingssamenwerking maar vooral ook via het bedrijfsleven. Het NCIV voert hiervoor diverse projecten uit op het gebied van hout, palmolie, soja en suikerriet in Indonesië, Maleisië en Brazilië.
“Het bedrijfsleven zal in de toekomst steeds meer te maken gaan krijgen met de rechten van inheemse volken. Vanuit de duurzaamheidsbeweging, maar ook op hoger niveau. Zo heeft de Verenigde Naties het ‘Ruggie Framework’ opgesteld waarin de VN Mensenrechtenraad voor het eerst duidelijke richtlijnen geeft voor het respecteren van mensenrechten door bedrijven. Deze richtlijnen zijn weliswaar vrijwillig, maar in november 2011 heeft deze raad een werkgroep in het leven geroepen die de naleving van deze richtlijnen gaat bevorderen. De werkgroep geeft daarbij bijzondere aandacht aan kwetsbare groepen, zoals inheemse volken..”
De rechten en stem van inheemse volken wordt steeds vaker gehoord. Zo bepaalde het Inter-Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens in 2007 dat het recht op FPIC van de Saramakanen in Suriname dient te worden gerespecteerd als ontwikkelingen een belangrijke inbreuk maken op hun eigendomsrechten. Ook weten steeds meer inheemse organisaties hun weg naar de sociale media te vinden. “Ik verwacht dan ook en vind het ook niet meer dan normaal dat het bedrijfsleven in toenemende mate zijn invloed op inheemse volken en lokale gemeenschappen moet kunnen verantwoorden. Als de FSC FPIC richtlijnen goed geïmplementeerd en verder uitgewerkt gaan worden dan is FSC daar een goed middel voor en een prima voorbeeld van de voortrekkersrol die FSC graag wil spelen.”