Chiel tijdens zijn onderzoek over FSC-bossen in Oeganda
Niemand die dit leest zal de waarde van bossen wereldwijd onderschatten. Zeker niet als het gaat om de grote biodiversiteit die ze bevatten en het vele CO2 dat erin opgeslagen ligt. Sterker nog, het lijkt in deze tijden van klimaatverandering voor velen de belangrijkste focus. In mijn kringen hoor ik zelden de associatie van FSC met de sociale bijdrage die zij levert aan al die mensen in en rondom het bos. Terwijl juist deze mensen aandacht verdienen.
Want het zijn er nogal wat. Honderden miljoenen mensen zijn wereldwijd afhankelijk van het bos. In het rapport van de FAO “The State of the World’s Forests” (2018) staat dat alleen al in de tropen 820 miljoen mensen in of bij het bos leven. Bovendien zijn 1,6 miljard mensen wereldwijd afhankelijk van bossen of producten uit het bos.
Niet gek dus dat, wanneer we het hebben over duurzaam bosbeheer, er een grote focus zou moeten zijn op de sociale component. Dat weet FSC als geen ander. Niet voor niets is een van de drie pilaren van FSC de sociale, naast de ecologische en economische. Maar hoe zit dat precies met deze intenties, hoe maakt dat een daadwerkelijk verschil ‘on the ground’?
Op het moment doe ik onderzoek naar de sociale impact van FSC. Het werd mij duidelijk dat FSC al veel langer dan andere organisaties een focus heeft op het creëren van positieve impact. In het bijzonder op het sociale aspect. De focus voor FSC ligt op (inheemse) volkeren die leven in het bos en de gemeenschappen rondom het bos. FSC focust op drie sociale aspecten: het welzijn van de werknemers, de rechten van inheemse volkeren en het verbeteren van de levenskwaliteit van de lokale gemeenschappen rondom het bos.
Dit alles is vastgelegd in de ‘principes en criteria’ voor verantwoord bosbeheer, die worden afgestemd tijdens de algemene vergaderingen van FSC. Vier van de tien FSC-principes en 29 criteria bevatten een sociaal component. Vervolgens worden deze principes en criteria vertaald naar meetbare indicatoren. Zo kan er worden gecontroleerd of de bosbeheerders ‘on the ground’ zich houden aan de sociale eisen die FSC aan hun bosbeheer stelt.
Het is lastig om sociale impact te meten. Hoe leg je nu vast wat voor verschil een FSC-gecertificeerd bos maakt voor de lokale bevolking? En kunnen de vastgestelde indicatoren ons dan garanderen dat er positieve sociale impact is gemaakt door FSC? Het antwoord daarop: tot op zekere hoogte. Wat het zeker doet is een solide basis leggen die garandeert dat er op een sociaal verantwoorde manier met mensen en gemeenschappen om wordt gegaan. Wat er niet gemeten wordt tijdens deze controles zijn alle extra’s die óók plaatsvinden maar niet in kaart worden gebracht. De scholen die worden gebouwd, de wegen die worden aangelegd. En wellicht de glimlachen die op de gezichten van de mensen verschijnen. Om dat te weten hebben we inzichten ter plekke nodig. Bewijs uit eerste hand, en dit kan verschillend zijn per land of plaats.
Deze impact is dan wellicht niet te vangen in cijfers, maar wél in verhalen. Want verhalen kunnen aanspreken als geen ander, ze laten misschien nog wel het best zien wat voor een sociale impact FSC echt maakt. Zoals het verhaal van Pertti die zijn bos nu duurzaam beheert. Hierdoor kan hij zijn bos met zijn jeugdherinnering nog altijd doorgeven aan zijn kleinkinderen. En die maken daar zelf nu weer nieuwe herinneringen. Dat is impact op het meest kleine niveau.
Of hoe de werknemers van het bos in Bambidie, Gabon, veel betere leefomstandigheden hebben. Ze zitten nu in een ruim en comfortabel huis met sanitair en een medisch centrum om de hoek. Dit maakt een daadwerkelijk verschil in de gemeenschap: niet in cijfers te vangen, wel in verhalen. En wat dacht je van de vrouwen in Peru die meer kunnen betekenen voor hun familie nu ze een oude traditie voort kunnen zetten? Ze verven weer oude kleden van natuurlijk materiaal uit hun bos.
Deze verhalen maken het belangrijk om verder te kijken dan de cijfers of er zelfs even van af te stappen en zo het gezicht achter FSC te zien. Cijfers kunnen niet altijd overbrengen wat voor verschil FSC verantwoord bosbeheer maakt, verhalen kunnen dat wel. En zoals je dan ziet kan iedereen onderdeel uit maken van duurzaam bosbeheer. Natuurlijk de mensen die in FSC-bossen wonen en werken, en net zo goed wij hier in Nederland als kopers van hout en andere bosproducten. Zo zijn we samen FSC!
Chiel de Block