Terugblik op Webinar: als bomen konden praten

Ja en nee. Op korte termijn kan in een grotere vraag naar hout worden voorzien. Zo wordt in Europa, waar het meeste hout vandaan komt, slechts 65% van de jaarlijkse bijgroei geoogst. Toch is een groei van de aanvoer van bouwhout niet vanzelfsprekend. Veel hout dat in Nederland en andere delen van Europa wordt geoogst kent geen hoogwaardig inzet, maar wordt bijvoorbeeld als brandhout gebruikt. Ook is veel bos in handen van particuliere boseigenaren die hun beheer niet hebben ingesteld op houtproductie. Daarnaast voorkomt regelgeving soms dat bossen worden gebruikt voor de productie van hout. Kortom, er zijn zeker groeimogelijkheden qua bosareaal, maar dat vraagt wel keuzes en een goede organisatie. Los van houtproductie in het bos kan de beschikbaarheid ook stijgen door de mogelijkheden voor hergebruik en recycling van hout beter te benutten.

Dat is heel wisselend. In tropische gebieden worden bossen grootschalig omgezet in andere functies zoals plantages voor soja- en palmolieproductie, mijnbouw en veeteelt. In Nederland hebben bossen veel te lijden van stikstofuitstoot en grondgebruik op naastgelegen percelen. Klimaatverandering zorgt er bovendien voor dat bossen wereldwijd veel te lijden hebben van droogte en branden.

Extra bosaanleg van zo’n 30 miljoen hectare in Europa lijkt reëel, en daarmee kan het houtaanbod op langere termijn (30-70 jaar) met zo’n 40% worden verhoogd, op voorwaarde dat de productiefunctie van die bossen prioriteit krijgt. Ook in Nederland biedt bosaanleg op termijn, dat wil zeggen 25-30 jaar voor snelgroeiende bostypen, de mogelijkheid om bij een toenemende houtvraag de houtproductie te verhogen en druk op bestaande bossen te verminderen. Echter bosaanleg in Nederland zal onvoldoende opleveren om als Nederland ‘zelfvoorzienend’ te zijn in het vol benutten van hout als biobased, milieuvriendelijk materiaal. Vanwege de toenemende claim op de schaarse ruimte in Nederland zullen naar verwachting vooral multifunctionele bossen de voorkeur hebben, waar ecologie, recreatie en productie gecombineerd worden. Dit heeft ook consequenties voor de mate waarin houtproductie kan plaatsvinden.

De vraag naar gecertificeerd tropisch hout kan en mag in de toekomst zeker groeien. Nog maar een klein deel van de tropische bossen, ongeveer 10%, is gecertificeerd en wordt duurzaam beheerd. Een gecertificeerd bos mag niet worden omgezet in een soja- of oliepalmplantage of mijnbouw. Een toenemende vraag naar gecertificeerd tropisch hout, bijvoorbeeld voor de bouw, zal meer bosbeheerders prikkelen over te gaan tot certificering en daarmee behoud van de bossen.

Gesuggereerd wordt om burgerpanels in te zetten om de houtproductie te controleren. Duurzaam bosbeheer, en de toezicht daarop, vraagt echter veel deskundigheid. Controles op verantwoorde houtkap in gecertificeerde bossen wordt gedaan door onafhankelijke, gespecialiseerde auditors. Zij stellen vast of de boseigenaar het beheer uitvoert volgens een van tevoren vastgesteld en goedgekeurd beheerplan. Daarom is belangrijk om als consument of als professioneel inkoper het werken met een gecertificeerde leverancier als uitgangspunt te nemen. Alleen zij kunnen aantonen dat het geleverde hout uit een duurzaam beheerd bos komt.